Budowa substancji bezpostaciowych

W substancjach stałych bezpostaciowych rozmieszczenie elementów budowy w przestrzeni jest całkowicie przypadkowe, nie uporządkowane, podobnie jak w cieczach i gazach. Żaden kierunek nie wyróżnia się tu niczym od pozostałych. Substancje te są izotropowe, równokierun- kowe. Wobec tego, że ich elementy budowy nie tworzą regularnej sieci przestrzennej, nie są one zdolne wywoływać ugięcia promieni X w określonym kierunku. W debyeogramach otrzymanych dla substancji bezpostaciowych obserwuje się tylko zaciemnienie wywołane przez wiązkę nie ugiętą, nie ostro ograniczone, lecz rozmyte wskutek nieregularnego rozpraszania promieni na przypadkowo rozmieszczonych w substancji poszczególnych cząsteczkach czy atomach. Na tej podstawie, jak również wobec braku określonej temperatury przejścia cieczy w stan stały bezpostaciowy, uważa się je na ogół za silnie przeehłodzone ciecze o bardzo dużej lepkości.

Nowsze badania wykazały jednak, że pomiędzy stanem cieczy prze- chłodzonej a stanem bezpostaciowym zachodzą pewne różnice. Podczas oziębiania cieczy przechłodzonej niektóre jej własności, przede wszystkim ciepło właściwe, współczynnik rozszerzalności cieplnej, współczynnik temperaturowy stałej dieelektrycznej i in., zmieniają się bardzo znacznie w obrębie niewielu stopni. Poniżej tego obszaru temperatur, tzw. obszaru transformacji, własności substancji bezpostaciowej niewiele się różnią od własności substancji krystalicznej. Powyżej przechodzą one stopniowo we własności substancji w stanie ciekłym (rys. 77).