Spotyka się jednak wśród roztworów koloidowych, zwłaszcza lio- filowych, również i takie, które nie dają zjawiska elektroforezy, których cząstki zatem są pozbawione ładunku elektrycznego. Mimo to koloidy te należą zwykle do najtrwalszych i dla przeprowadzenia ich w stan żelu trzeba stosować stężenie elektrolitu, co najmniej kilkadziesiąt razy większe niż to, które wystarcza do koagulacji koloidów liofobowych. Czynnika powodującego trwałość tych koloidów upatrywać należy w silnej solwatacji ich cząstek, tj. przyłączaniu przez nie (prawdopodobnie wskutek adsorpcji) dużej liczby cząsteczek ośrodka dyspergującego, które tworzą dokoła cząstek koloidu rodzaj osłony, nie pozwalającej im skupiać się w większe zespoły przez bezpośrednie zetknięcie. Koagulację takich koloidów można zwykle wywołać bądź przez ogrzanie, które przeciwdziała adsorpcji (§ 59), bądź przez dodanie innego rozpuszczalnika, wpływającego również na usuwanie cząsteczek z powierzchni cząstki koloidowej, jak to ma miejsce np. podczas koagulacji hy- drozoli białka po dodaniu alkoholu.
Własności elektryczne koloidów pozwalają przewidzieć, w jaki sposób dwa koloidy liofobowe oddziaływać będą na siebie podczas mieszania roztworów. W przypadku jednoimiennego ładunku cząstek zmieszanie ich nie wywoła żadnego widocznego skutku, w przypadku zaś ładunków różnoimiennych nastąpi ich wzajemna koagulacja, tym bardziej całkowita, im dokładniej zostały zobojętnione ładunki cząstek.
Natomiast dodatek niewielkiej nawet ilości koloidu liofilowego do koloidu liofobowego powoduje wybitne zwiększenie jego trwałości wobec koagulującego działania elektrolitów. Szczególnie silnie zaznacza się ten wpływ „ochronny” u koloidów pochodzenia organicznego. Jeżeli np. do 10 cm3 0,005%-owego hydrozolu złota barwy purpurowej doda się 1 cm3 10°/<>-owego roztworu NaCl, nastąpi wkrótce wskutek koagulacji zmiana barwy na fiołkową i niebieską, po czym złoto wydzieli się w postaci brunatnego żelu. Gdy jednak uprzednio doda się niewielkie ilości koloidu „ochronnego”, koagulacja nie nastąpi nawet po dłuższym czasie. Na ogół wystarczają do tego bardzo małe ilości koloidu dodawanego, choć bardzo różne dla różnych koloidów. W powyższym przykładzie wynoszą one w mg: dla żelatyny i kleju 0,005, dla białka kurzego 0,2, dla skrobi ziemniaczanej 25. Jeszcze słabsze działanie ochronne wywierają koloidy nieorganiczne, jak krzemionka lub dwutlenek cyny, SnCb.
Z ochronnego działania koloidów liofilowych korzysta się dla przyrządzania trwałych preparatów koloidów liofobowych, mających zastosowanie w lecznictwie (por. § 332).
Leave a reply