Ponieważ wielkość cząstek fazy rozproszonej ma wybitny wpływ na własności układów dyspersyjnych w ogóle, a roztworów koloidowych w szczególności, więc też określenie tej wielkości stanowi ważny krok na drodze poznania badanego układu. Roztwory koloidowe różnią się od zawiesin gruboziarnistych już na pierwszy rzut oka tym, że w świetle przechodzącym są zupełnie klarowne lub wykazują słabe tylko zmętnienie. Przez zwykłe sączki przechodzą nie pozostawiając na nich osadu. Nie ulegają też jak tamte sedymentacji, tj. samorzutnemu opadaniu na dno cząstek fazy rozproszonej pod działaniem siły ciężkości, tym szybszemu, im większe są cząstki. Na podstawie szybkości sedymentacji można więc sądzić o wielkości cząstek zawiesin gruboziarnistych, lecz nie roztworów koloidowych. Przez umieszczenie jednak tych ostatnich w wirówkach o bardzo dużej liczbie obrotów można w nich również spowodować sedymentację, i to tym szybszą, im większe są wymiary cząstek lub im większa jest liczba obrotów. Szwedzki badacz Sved- b e r g zastosował metodę odwirowywania do oznaczania wielkości cząstek koloidowych. Używając wirówek o kilkudziesięciu tysiącach obrotów na minutę, Svedberg znalazł, że masy cząstek różnych koloidów, wyrażone w jednostkach ciężaru cząsteczkowego, wynoszą: dla białka kurzego 34 500, dla hemoglobiny (czerwonego barwnika krwi) 67 500, dla kazeiny nawet 375 000.
Wymiary cząstek zawiesiny mogą też być określone przez zastosowanie sączków o różnej przepuszczalności. Zwykła bibuła zatrzymuje na sobie cząstki, których średnica wynosi co najmniej 5 p (50 000 A). Przez specjalne preparowanie bibuły granica ta zostaje obniżona do 2, a nawet 1 p. Jeszcze drobniejsze cząstki mogą być oddzielone od cieczy za pomocą sączków szklanych i porcelanowych. W celu oddzielenia zaś cząstek koloidowych od ośrodka rozpraszającego stosuje się obecnie specjalnie preparowane błony celulozowe o różnej przepuszczalności (ultrasączki), z których najbardziej ścisłe zatrzymują nawet cząstki o wymiarach rzędu 100 A.
Leave a reply