– 1 Tlen 49,4 14 Mangan 0,085
– 2 Krzem 23,75 15 Siarka 0,048
– 3 Glin 7,51 16 Bar 0,047
– 4 Żelazo 4,7- 17 Chrom 0,033
– 5 Wapń 3,39 18 Azot 0,030 e Sód 2,64 19 Fluor 0,027
– 7 Potas 2,40 20 Cyrkon 0,023
– 8 Magnez 1,94 21 Cynk 0,020
– 9 Wodór 0,88 22 Nikiel 0,018
– 10 Tytan 0,58 23 Stront 0,017
– 11 Chlor 0,19 24 Wanad 0,016
– 12 Fosfor 0,12 25 Miedź 0,010
– 13 Węgiel 0,087
Z danych tych wynika, że przeszło 99’Vo dostępnej bezpośredniemu badaniu materii składa się zaledwie z 12 pierwiastków, pozostałe zaś osiemdziesiąt kilka pierwiastków stanowią około 0,5%. Liczby tablicy 1 nie mogą być oczywiście zupełnie dokładne.
O składzie wnętrza kuli ziemskiej wnioskować można jedynie pośrednio, m. in. na podstawie obserwacji rozchodzenia się drgań sejsmicznych. Według przypuszczenia V. M. Goldschmidt a, które ma obecnie najwięcej zwolenników, całą objętość Ziemi podzielić można ze względu na skład chemiczny na 3 sfery (rys. 4). Sfera zewnętrzna do głębokości około 1200 km (litosfera) składa się głównie z krzemianów i glinokrzemianów o gęstości przeciętnej 2,6—2,7 g/cm3 w warstwie górnej (do 120 km), a dochodzącej do 3,6 g/cm3 w warstwach głębszych. W sferze następnej, sięgającej od 1200 km w głąb do około 2900 km, nagromadzone są przede wszystkim siarczki i tlenki metali ciężkich o gęstości przeciętnej 5—6 g/cm3 (chalkosfera). Wreszcie środkową część kuli ziemskiej tworzy jądro, zawierające metale ciężkie z przewagą żelaza (syderosfera o gęstości 9—10g/cm3).
Pośrednie potwierdzenie tej hipotezy stanowią wyniki badania składu meteorytów, przybywających na powierzchnię Ziemi z przestrzeni międzyplanetarnej. Można wśród nich wyróżnić dwa zasadnicze typy. Meteoryty typu pierwszego składają się głównie z metalicznego żelaza z domieszką kilku procentów niklu. W składzie meteorytów typu drugiego przeważają krzemiany. Co do pochodzenia meteorytów zdania uczonych są jeszcze podzielone.
Pewne wiadomości o składzie innych planet i gwiazd stałych (przynajmniej ich warstw powierzchniowych) dają wyniki analizy widmowej światła dochodzącego na Ziemię z tych ciał niebieskich (por. § 71). Występują na nich zasadniczo te same pierwiastki, co i na kuli ziemskiej.
Leave a reply