Układ okresowy pierwiastków cz. II
O wartościowości względem wodoru można mówić tylko w odniesieniu do pierwiastków rodzin głównych, gdyż pierwiastki rodzin pobocznych nie tworzą z nim typowych połączeń. Pierwiastki trzech pierwszych grup układu dają z wodorem na ogół związki niezbyt trwałe (wodorki). Wartościowość pierwiastków jest w nich taka sama, jak i w tlenkach, tj. równa numerowi grupy. Również i węglowce, tworzące rodzinę główną grupy IV, są względem wodoru czter o wartościowe. Pierwiastki zaś grup dalszych (V—VII) wykazują w związkach z wodorem wartościowość, której liczbowa wartość maleje o 1 z każdą następną grupą. Tak więc pierwiastki grupy V mają w związkach wodorowych wartościowość 3, grupy VI — 2, wreszcie grupy VII — 1,
Charakter chemiczny pierwiastków tworzących jedną rodzinę jest na ogół jednakowy. Natomiast pomiędzy obu rodzinami wchodzącymi w skład tej samej grupy mogą występować znaczne różnice, zwłaszcza w grupach skrajnych. Tak np. rodzinę główną grupy VII tworzą fluo- rowce (F, Cl, Br, J), pierwiastki wybitnie elektroujemne, niemetaliczne, których typowe tlenki (prócz tlenków fluoru) mają charakter bezwodników kwasowych, natomiast należące do pobocznej rodziny tejże grupy mangan, technet i ren pod względem wszystkich swych własności fizycznych należą do metali. Również i niższe tlenki tych pierwiastków mają charakter słabych zasad. Podobieństwo z pierwiastkami rodziny fluo- rowców występuje jedynie w tlenkach najwyższych (MCb, Tc2Ov i ReaCb), które podobnie jak analogiczny tlenek chloru (CI2O7) tworzą z wodą mocne kwasy.
W pierwiastkach rodzin głównych tym wybitniej występują cechy elektrododatnie, im niższy jest numer grupy, tj. im bardziej grupa położona jest na lewo. W miarę przechodzenia do grup wyższych, tj. ku prawej stronie układu, coraz wybitniej zaznacza się charakter elek- troujemny. Najsilniej charakter ten występuje w rodzinie fluorowców (grupa VII). Pierwiastki rodziny głównej grupy VIII (helowce) są pod względem chemicznym całkiem bierne.
Pewne różnice w charakterze chemicznym dają się też stwierdzić w obrębie jednej rodziny. U pierwiastków o mniejszej liczbie atomowej silniej występują cechy elektroujemne, które w miarę przechodzenia do większych liczb atomowych ustępują miejsca własnościom elektrododatnim. Ta różnorodność charakteru chemicznego w obrębie jednej rodziny występuje szczególnie wyraźnie w środkowych grupach układu, np, w grupie V. Pierwsze dwa pierwiastki tej grupy, azot i fosfor, należą do typowych niemetali, arsen ma charakter pierwiastka przejściowego, u antymonu zaś, a zwłaszcza u bizmutu cechy metaliczne stanowczo przeważają.