Category Bez kategorii

Pewna część rozpuszczonej soli uległa więc pod wpływem wody rozpadowi na wolny kwas i .wolną zasadę. Jest to reakcja odwrotna do reakcji zobojętniania. Nosi ona nazwę hydrolizy. Ulegają jej sole mocnych zasad i słabych kwasów, słabych zasad i mocnych kwasów oraz sole słabych zasad i słabych kwasów. Natomiast sole powstałe z zobojętnienia mocnych kwasów mocnymi zasadami hydrolizie nie ulegają, gdyż oba rodzaje jonów powstających z dysocjacji tych soli mogą istnieć w znacznych stężeniach obok jonów H+ i OH-, nie łącząc się z nimi na cząsteczki niezdysocjowane.

Pierwsze pomiary ciśnienia osmotycznego zawdzięczamy P f e f f e- rowi (1877). Oznaczył on ciśnienie osmotyczne wodnych roztworów cukru trzcinowego, posługując się naszkicowaną przed chwilą metodą. Naczynie o ściankach półprzepuszczalnych sporządził Pfeffer w ten sposób, że do naczynia z gliny porowatej wlał 3%-owy roztwór żelazocy- janku potasowego, K1[Fe(CN)|i3 i zanurzył je na kilka dni w 3°/o-owym roztworze siarczanu miedziowego, CuSO/,. Oba roztwory, przenikając do porów naczynia, spotykają się we wnętrzu ścianek i osadzają tam nierozpuszczalny żelazocyjanek miedziowy, Cuj[Fe(CN)6], w postaci brunatnej błony, przenikliwej dla wody, lecz nie przepuszczającej cukru.

Elektronowa teoria wiązań chemicznych Kosseia i Lewisa-Langmuira, w myśl której atomy dążą do uformowania na najwyższym poziomie energetycznym trwałego oktetu bądź przez wymianę elektronów, bądź przez tworzenie dubletów należących równocześnie do powłok obu łączących się atomów, nie jest wolna od usterek i sprzeczności. Według F a j a n s a takie wspólne dublety nie mogą stanowić całkowitego uzupełnienia oktetowych powłok dwóch atomów równocześnie. Rygorystyczne stosowanie zasad teorii dubletowo-oktelowej prowadzi często do wzorów strukturowych, których symetria jest niezgodna z doświadczalnie stwierdzoną symetrią cząsteczek. Tak np. dla dwutlenku siarki wynika z teorii. oktetowej wzór strukturowy w myśl którego oba atomy tlenu połączone z atomem siarki w różny sposób, podczas gdy w rzeczywistości oba wiązania S—O są zupełnie równocenne. Fakt ten usiłuje się uwzględnić, stosując dla przedstawienia budowy cząsteczki dwa (w niektórych przypadkach trzy lub nawet więcej) wzory równorzędne. Związki tego typu określa się jako mezomeryczne (por. §§ 148, 184, 223 i in.). Znane są też liczne przypadki odstępstwa od reguły oktetu, jak np. w sześciofluorku siarki, SF6 lub w związkach kompleksowych o liczbie koordynacji 6 lub 8. Dalszą trudność nasuwa wyjaśnienie budowy cząsteczek mających nieparzystą liczbę ogólną elektronów walencyjnych. Spotyka się wreszcie, nieliczne coprawda, przypadki, kiedy ogólna liczba elektronów w cząsteczce nie wystarcza do utworzenia dostatecznej liczby wiązań dubletowych, jak np. w borowodorach (§ 270).

Rozdział mieszaniny na składniki daje się zwykle przeprowadzić za pomocą operacji fizycznych i przy tym bez wielkiego trudu. Dotyczy to zwłaszcza mieszanin niejednolitych. Stosowane w konkretnych przypadkach metody zależą każdorazowo od własności rozdzielanej mieszaniny, w szczególności od stanu skupienia tworzących ją faz. Tak np. ciecz można oddzielić od zawieszonych w niej cząstek fazy stałej przez sączenie (rys. 1), przez odwirowanie lub też przez dekantację, tj. osadzanie cząstek fazy stałej na dnie naczynia pod wpływem siły ciężkości i następnie odlanie klarownej cieczy znad powstałego osadu.

Nie jest też wykluczone, przynajmniej w niektórych przypadkach,, że ładunek cząstek koloidowych powstał przez odszczepienie od nich pewnej liczby jonów. Taka cząstka może być uważana za olbrzymi jon, obok którego w roztworze znajdują się jony o przeciwnym znaku w takiej liczbie, że ładunek całego zolu równa się zeru.

Wszelkie przemiany chemiczne odbywają się na podłożu materialnym. Zespół ciał materialnych myślowo odosobniony od otaczającego je środowiska określa się jako układ materialny. Zależnie od własności fizycznych dzieli się układy na jednolite i niejednolite. Układ jest jednolity, jeśli każda dostępna badaniu część jego ma te same własności co i inne części. Przykładami układów jednolitych mogą być: woda, powietrze (w niezbyt grubych warstwach), szkło, kryształ kwarcu. Układy nie wykazujące tej cechy nazywa się niejednolitymi (mieszanina wody z lodem, mleko, granit). W układzie niejednolitym można zazwyczaj wyodrębnić części same w sobie jednolite, odgraniczone od pozostałych wyraźnie zaznaczonymi powierzchniami rozdziału. Takie jednolite części układu niejednolitego nazywane są fazami. Zamiast o układzie jednolitym można mówić o układzie jednofazowym, zamiast o niejednolitym — o wielofazowym.