Substancje bezpostaciowe i krystaliczne
Przejście substancji ze stanu ciekłego w stan stały odbywać się może w dwojaki sposób. Niektóre ciecze, jak np. stopione szkło, smoła, klej itp., podczas oziębiania stają się coraz bardziej lepkie, uzyskując następnie konsystencję ciastowatą i wreszcie zastygają na masy szkliste, nie posiadające określonej postaci własnej, lecz przybierające kształt naczynia, w którym odbywało się krzepnięcie. Substancje takie nazywa się bezpostaciowymi. Podczas całego procesu zastygania substancja pozostaje jednolita temperatura jej stopniowo opada.
U większości substancji jednak przejście ze stanu ciekłego w stan stały zachodzi w ściśle określonej temperaturze, po osiągnięciu której substancja stała pojawia się w cieczy jako odrębna faza w postaci większych lub mniejszych brył mających kształt wielościanów,' tj. ograniczonych płaszczyznami przecinającymi się wzdłuż prostych krawędzi. Takie naturalne wielościany noszą nazwę kryształów.
Wydzielanie się fazy stałej z roztworu, a także z fazy gazowej zachodzi prawie zawsze również w postaci krystalicznej. Kryształ przybiera tylko wówczas właściwą sobie postać wielo- ścianu, gdy może bez przeszkód narastać z fazy ciekłej lub gazowej we wszystkich kierunkach. Gdy jednak w tym samym ośrodku tworzy się równocześnie większa liczba zarodków krystalicznych, przeszkadzają one sobie wzajemnie w wytwarzaniu prawidłowej formy zewnętrznej i w ostatecznym wyniku powstaje faza stała jako zlepek dużej liczby ziaren o nieprawidłowych kształtach.
Istotna różnica między substancjami stałymi krystalicznymi i bezpostaciowymi leży jednak nie w ich kształcie zewnętrznym. Badając w kryształach ich własności wektoralne (tj. takie, które prócz wartości liczbowej cechuje jeszcze określony kierunek), jak twardość, wytrzymałość na rozerwanie, czyli spójność, przewodność cieplna, współczynnik rozszerzalności termicznej, szybkość rozchodzenia się światła
(a więc i współczynnik załamania światła) i in.( można stwierdzić, że własności te w krysztale jednolitym mają jednakową wartość we wszystkich punktach oraz w kierunkach równoległych, zmieniają się natomiast ze zmianą kierunku. Kryształy są anizotropowe (różnokie- runkowe).
Anizotropia stanowi istotną cechę kryształów wyróżniającą je od substancji bezpostaciowych, które są izotropotoe, tj. we wszystkich kierunkach mają własności jednakowe, podobnie jak ciecze i gazy.
Nauka o formach i własnościach kryształów nazywa się krystalografią. Dzieli się ona na krystalografię geometryczną, zajmującą się formą zewnętrzną kryształów i krystalografię fizyczną, której przedmiot stanowią badania ich własności fizycznych.