Działalność naukowa Jerzego Bauera

Poglądy Paracelsa wywarły duży wpływ na dalszy rozwój chemii. Do zwolenników jego zaliczani są najwybitniejsi chemicy następnego okresu (XVI— —XVII w.), jak Sala, Glauber, a przede wszystkim van Helmont (1577— —1644), który zasługuje na szczególną uwagę dzięki swoim pionierskim pracom z gazami, m, in, z dwutlenkiem węgla („gaz leśny”). On właśnie, nawiasem mówiąc, jest autorem wyrazu „gaz”. W badaniach swoich van Helmont posługiwał się wagą. W dziełach jego spotyka się też wzmianki świadczące, że nie obca mu była myśl o niezniszczalności materii.

Całkiem odmienny charakter od prac szkoły Paracelsa ma działalność naukowa Jerzego Bauera, znanego powszechnie pod zlatynizowanym nazwiskiem Agri- c o 1 a (1494—1555). W książce swojej „De re metallica” daje on szczegółowy opis stosowanych w owym czasie przemysłowych procesów chemicznych, przede wszystkim z zakresu metalurgii. Książka Agricoli, napisana % zupełnym pominięciem rozważań teoretycznych, świadczy o wysokim poziomie metalurgii w połowie XVI wieku i przez długie lata była podstawowym dziełem w tej dziedzinie. Toteż słusznie może być uważana za pierwszy podręcznik technologii chemicznej. Niektóre z podanych w niej przepisów stosowane są bez istotnych zmian do dnia dzisiejszego.

Twórcą chemii jako samodzielnej nauki był Robert B o y 1 e (1627—1691), który w książce swojej „The Sceptical Chymist” (1661) wyłożył podstawowe zadania i metody chemii jako jednej z nauk przyrodniczych. Podstawą wszelkich dociekań na temat składu substancji i ich przemian jest według Boyle’a doświadczenie. Wszelkie spekulacje teoretyczne nie poparte wynikami odpowiednich doświadczeń powinny być z chemii wyeliminowane. Wychodząc z tej tezy zasadniczej Boyle odrzuca arystotelesowską naukę o elementach, a zamiast niej wprowadza definicję pierwiastka chemicznego jako substancji materialnej nie dającej się rozłożyć na składniki prostsze. U Boyle’a znaleźć można, choć nie całkiem jasno wypowiedzianą, myśl o nieciągłej budowie materii, rozwiniętą około półtora wieku później przez Daltona w jego teorii atomistycznej.