ROZTWORY

Pod nazwą roztworów rozumie się zazwyczaj jednolite mieszaniny ciekle, w których jeden ze składników przeważa ilościowo nad pozostałymi. Ten przeważający składnik nazywa się rozpuszczalnikiem, pozostałe zaś — substancjami rozpuszczonymi.

Skład roztworów może się zmieniać w sposób ciągły w szerszych lub węższych granicach, wobec czego roztworów nie można uważać za związki chemiczne, lecz za mieszaniny, aczkolwiek nie jest wykluczone działanie sił chemicznych pomiędzy cząsteczkami substancji rozpuszczonej a rozpuszczalnikiem, nie prowadzące jednak do powstawania zdefiniowanych związków (solwatów).

Skład roztworów może być podany w najrozmaitszy sposób. W praktyce życia codziennego podaje go się zazwyczaj w procentach Wagowych. W chemii jednak, zwłaszcza gdy chodzi o rozważania teoretyczne, przelicza się ilości substancji wyrażone w gramach na liczby gra- mocząsteczek. Zawartość każdego składnika wyraża się przez stosunek liczby gramocząsteczek (moli) tego składnika do ogólnej liczby moli wszystkich składników w roztworze. Stosunek ten nosi nazwę ułamka molowego danego składnika w mieszaninie określa go wzór: ni 4″ % ns + ’ ni + ns + -j- …

Rzecz jasna, że suma ułamków molowych wszystkich składników mieszaniny równa się jedności. Przeliczenie składu procentowego roztworu na ułamki molowe może być wykonane tylko wówczas, gdy znane są ciężary cząsteczkowe wszystkich składników roztworu.

Często również spotyka się w chemii wyrażanie składu roztworu przez podawanie liczby moli substancji rozpuszczonej, zawartej w litrze (rzadziej w ml) roztworu. Tak określoną zawartość substancji rozpuszczonej nazywa się stężeniem roztworu. Roztwór zawierający 1 gra- mocząsteczkę (mol) substancji rozpuszczonej w litrze nosi nazwą roztworu molowego. Roztwory 2, 3…t x razy bardziej stężone nazywa się dwu- trój-, … :r-molowymi, bardziej rozcieńczone zaś — pół-, a/3-, … (l/a:-molowymi. Tak więc molowy roztwór kwasu siarkowego (lm ’HsSCb,) zawiera 2-1+32+ 4-16 = 98 g H2S04 w litrze, roztwór 0,1 molowy wodorotlenku sodowego (0,lm NaOH) zawiera (23 4- 16 -f 1): 10 = = 4 g NaOH w litrze itd.

Dla przerachowania składu procentowego lub ułamka molowego substancji rozpuszczonej na stężenie objętościowe lub odwrotnie należy znać gęstość roztworu, a ponieważ gęstość ta zależy, choć nieznacznie, od temperatury, w dokładniejszych obliczeniach podając stężenie roztworu należy zaznaczać temperaturę, do jakiej się dane stężenie odnosi.