W chwili odkrycia zjawiska sztucznej promieniotwórczości (1934) układ pierwiastków naturalnych od wodoru do uranu zawierał 4 luki, nie zajęte przez żaden znany pierwiastek. Odpowiadały one liczbom atomowym 43, 61, 85 i 87. W latach 1939—1940 stwierdzono powstawanie niewielkich ilości ostatnich dwóch pierwiastków wśród produktów rozpadu naturalnych pierwiastków promieniotwórczych (§ 138 i 320). Co do pozostałych […]
Otrzymywanie, Zawarte w powietrzu lub gazach ziemnych helowce mogą być wyodrębnione bądź na drodze chemicznej, bądź też fizycznej. W skali laboratoryjnej wydziela się helowce z powietrza opisaną powyżej metodą Ramsaya. Można też związać tlen i azot równocześnie stosując węglik wapniowy (karbid) CaCa: 20aC2 J O 2CaO + 4C, CaO + Na > 2 CaCN2 + […]
Związki pierwiastków z tlenem noszą ogólnie nazwę tlenków. Znane są tlenki występujące w zwykłej temperaturze jako gazy (COa, SO2) bądź też ciecze (woda), bądź wreszcie jako substancje stałe (P2Ó5, MgO, Fe2C>3). Ze względu na zachowanie chemiczne dzieli się zwykle tlenki na dwie duże grupy, jakkolwiek od razu należy się zastrzec, że podział ten nie da […]
Jak stwierdzono w § 74, charakter chemiczny pierwiastków zmienia się okresowo, jeżeli uszeregować je w kolejności rosnących liczb atomowych (rosnących ciężarów atomowych). Prawidłowość tę zauważył już Mendelejew i sformułował w swym słynnym ,,prawie okresowości”: „Wszelkie własności chemiczne i fizyczne pierwiastka są funkcją okresową jego ciężaru atomowego”. Prawo to daje wyraz poglądowi o istnieniu pewnego wspólnego […]
Wykrycie cięższych izotopów tlenu ma dość duże znaczenie teoretyczne. Właśnie tlen ze swym ciężarem atomowym, przyjętym dokładnie za 16, stanowił bowiem podstawę skali ciężarów atomowych. Skoro się okazało, że pierwiastek ten składa się z trzech rodzajów atomów, powstaje wątpliwość, czy za jednostkę ciężarów przyjmować nadal 1/16 przeciętnego ciężaru atomowego tlenu, czy też 1/16 ciężaru atomowego […]
Przejście substancji ze stanu ciekłego w stan stały odbywać się może w dwojaki sposób. Niektóre ciecze, jak np. stopione szkło, smoła, klej itp., podczas oziębiania stają się coraz bardziej lepkie, uzyskując następnie konsystencję ciastowatą i wreszcie zastygają na masy szkliste, nie posiadające określonej postaci własnej, lecz przybierające kształt naczynia, w którym odbywało się krzepnięcie. Substancje […]
Stan układu materialnego, który w określonych warunkach (ciśnienie, temperatura) może być utrzymywany przez czas dowolnie długi, nosi nazwę stanu równowagi. Współistnienie faz w układzie wielofazowym uzależnione jest w określony sposób od ich liczby oraz od liczby składników niezależnych tworzących układ. Zmiana któregokolwiek czynnika, charakteryzującego stan równowagi (ciśnienie, temperatura, skład ilościowy poszczególnych faz) pociąga za sobą […]
Podobnie jak elektrony, również i jądra atomowe wykonywać mogą ruch obrotowy dokoła osi (spin jądrowy). W substancjach prostych o cząsteczkach dwuatomowych istnienie tego spinu ujawnia się w ich widmie optycznym. Na tej drodze udało się np. stwierdzić, że zwykły wodór składa się z dwu odmian, orto- i parawodoru, różniących się od siebie tym, że w […]
Wyłożony powyżej pogląd na budowę gazów wyjaśnia w zadowalający sposób ich nieograniczoną rozszerzalność. Gdy gaz zawarty jest w naczyniu, cząsteczki w swym ruchu termicznym uderzają o ścianki, co uzewnętrznia się w postaci ciśnienia gazu.
Roztwory koloidowe są układami w stanie równowagi nietrwałej. Dzięki silnemu rozwinięciu powierzchni rozdziału między fazami mają one w porównaniu z układami makroskopowo niejednolitymi pewien nadmiar energii powierzchniowej. Wskutek tego układy rozproszone powinny dążyć do zmniejszenia powierzchni rozdziału drogą łączenia się cząstek, czyli drogą koagulacji. Jeśli jednak roztwory koloidowe są na tyle trwałe, że mogą być […]
Zdarza się często, że kryształy wykazują identyczne własności nie tylko w kierunkach równoległych, lecz również i w innych kierunkach. Kierunki równorzędne są zawsze rozmieszczone w kryształach w sposób prawidłowy, symetryczny. Odpowiada im również symetryczne położenie odpowiednich elementów geometrycznych (ścian, krawędzi, naroży) zewnętrznej postaci kryształów.
Dość obszerną znajomość procesów chemicznych spotyka się też u ludów cywilizowanych Dalekiego Wschodu — Chińczyków i Indusów.
Rzecz jasna, że przewodnictwo właściwe (wyjąwszy niektóre roztwory bardzo stężone) rośnie wraz ze stężeniem elektrolitu. Jeśli jednak wziąć pod uwagę stosunek przewodnictwa właściwego x do stężenia c (tzw. przewodnictwo molowe lub równoważnikowe l — >(jc), to można stwierdzić, że stosunek ten rośnie ze wzrostem rozcieńczenia, gdyż wskutek wzrastającego stopnia dysocjacji coraz większy odsetek ogólnej liczby […]
Stosując kilka wskaźników, można za pomocą metody kolorymetrycznej oznaczyć wykładnik wodorowy badanego roztworu z dokładnością paru dziesiątych jednostek pH. Wskaźniki stosuje się przede wszystkim w analizie ilościowej podczas miareczkowania kwasów zasadami (i odwrotnie) dla uchwycenia punktu zobojętnienia (por. § 36).